Het is een hele eer om te wonen of te werken in een rijksmonument. Dat is immers een pand, dat minimaal vijftig jaar oud is en een bijzondere cultuurhistorische, wetenschappelijke of esthetische waarde heeft. Rijksmonumenten zijn van algemeen belang omdat ze mooi zijn of getuigen van een belangrijk stuk geschiedenis. Selecte gebouwen dus, waar iedereen trots op kan zijn, de bezitter niet in de laatste plaats.
Aan de andere kant kan het bezit van een rijksmonument heel wat vragen oproepen. Om er enkele te noemen: ‘Wat is dat eigenlijk, een beschermd monument?’,‘Mag ik verbouwen, mag ik iets aan mijn beschermd monument veranderen?’ en ‘Betaalt de overheid het onderhoud dat ik moet plegen?’
Een rijksmonument is een monument dat, vanwege de waarde of de bijzondere schoonheid, beschermd wordt en als zodanig geregistreerd staat. In tegenstelling tot wat velen denken betekent de aanwijzing van een pand tot rijksmonument absoluut niet, dat er niets meer aan mag worden gewijzigd. Verbouwen en veranderen mag, als dat maar gebeurt met respect voor de historische waarde. Daarom is, naast een ‘gewone’ bouwvergunning, ook een vergunning op basis van de Monumentenwet nodig voordat er met het werk begonnen kan worden. Beide vergunningen kunnen worden aangevraagd bij de gemeente. Voor de speciale vergunning laat het gemeentebestuur zich adviseren door de gemeentelijke monumentencommissie.
De overheid gaat ervan uit, dat het waardevolle bezit goed wordt beheerd en onderhouden. Voor periodiek onderhoud, zoals schilderwerk en het vernieuwen van zinken dakgoten, is geen vergunning nodig. De kosten zijn fiscaal aftrekbaar, maar in verreweg de meeste gevallen is subsidie niet mogelijk. Ook verbouwingen worden niet gesubsidieerd. Waar bezitters van rijksmonumenten wel subsidie voor kunnen aanvragen, is restauratie. Als er subsidie wordt verstrekt, dan is dat een bepaald percentage van de kosten die gemaakt moeten worden om de cultuurhistorische waarde van het monument te behouden of te herstellen. Het subsidiepercentage is afhankelijk van het soort monument (bij woonhuizen 30 procent) en de fiscale aftrekmogelijkheden van de eigenaar.
Nederland telt in totaal een kleine 60.000 rijksmonumenten. Eind jaren negentig is het aantal flink vergroot na het Monumenten Inventarisatie Project (MIP) en het Monumenten Selectie Project (MSP)
Lees ook:
Buurt en kerngericht werken
leefbaarheid
huwelijk en partnerschap
veiligheid
milieu
hondenpoepbeleid
projecten
omgevingsvergunning
bouwen en veboouwen
welstand
kadaster